Συννεφιά
Ζωγράφος
Νικόλαος Οθωναίος
(1877 - 1949)
Ημερομηνία1936
ΥλικόΛάδι σε καμβά
Διαστάσεις80,1 x 107,4 εκ.
Αρ. Συλλογής33
ΠεριγραφήΑπό τη μαθητεία του Οθωναίου στα εργαστήρια του Λύτρα και του Βολανάκη ή στο Μόναχο, στην τάξη του Heinrich von Zügel, και την παραμονή του για δύο χρόνια στο Λονδίνο (1908-1910), θα διέκρινε κανείς προπάντων την τελευταία, επειδή διαφαίνεται σαφώς η επαφή του με το έργο του Constable, σπουδαίου τοπιογράφου, ο οποίος με αφοσίωση μελέτησε τα σύννεφα. Σε αυτόν μάλλον παραπέμπει το έργο της Συλλογής, έστω και αν οι αποστάσεις μεταξύ των δύο καλλιτεχνών είναι ευδιάκριτες.
Είναι άγνωστο ποια περιοχή έχει απεικονίσει ο ζωγράφος, αλλά τούτο δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Το τοπίο πιστοποιεί ότι γνωρίζει να χειρίζεται το μεγάλο κενό που δημιουργούν η ήρεμη θάλασσα, ο μακρινός, χαμηλός ορίζοντας και η συννεφιά. Καθιστά δε σαφές ότι το ενδιαφέρον του εντοπίζεται στο να συλλάβει την ατμόσφαιρα μιας φωτεινής ώρας στο πέλαγος, όταν η θάλασσα αντανακλά το αμφίβολο φως17.
Σχολιαστής του Οθωναίου αναφέρει ότι «Γνωρίζει καλά τό φ΅ς τοÜ ëλληνικοÜ τοπίου, τό φ΅ς τό êπαλό τÉς διάφανης ëλληνικÉς àτμόσφαιρας»18. Η παρατήρηση είναι έγκυρη και κολακευτική, αλλά δίνει την εντύπωση ότι αποκλείει την πρόθεση του ζωγράφου να επιδιώξει κάτι υψηλότερο, για το οποίο ασφαλώς προδιαθέτει η σκηνογραφία του πίνακα. O θεατής προδιατίθεται να αναμένει όχι μόνο τη σύλληψη της ατμόσφαιρας του χώρου, αλλά και την απόπειρα να κατακτηθεί το θαλάσσιο φαινόμενο κατά την κοσμική του διάσταση, να συλληφθούν, εννοώ, η θάλασσα και το φως ως στοιχεία της φύσης.
Οι προθέσεις του Οθωναίου είναι λιγότερο φιλόδοξες, παρά τις προσδοκίες που δημιουργεί. Αυτό που κατέγραψε είναι η φωτεινότητα της ώρας στον ελεύθερο χώρο του πελάγους, η δύναμη και η ποιότητα του φωτός που καταυγάζει την επιφάνεια της θάλασσας, καθώς πέφτει, διυλιζόμενο μέσα από τα σύννεφα, επάνω στα νερά. [Βλάχος, 2007]
Στο ύφος του Ιμπρεσιονισμού – ή κατά την ελληνικότερη εκδοχή του υπαιθρισμού – ο Νικόλαος Οθωναίος διαμορφώνει το έργο Συννεφιά (1936). Η θάλασσα ως εικόνα αποπνέει συναισθηματική φόρτιση ενώ συνομιλεί με τον υποβλητικά συννεφιασμένο ουρανό και τα αραιά ανοίγματα μέσα από τα οποία δέσμες ηλίου πέφτουν στην επιφάνειά της, για να μεταμορφωθεί αυτήν την ώρα της ημέρας σε έναν ήρεμο φωτεινό καθρέφτη. [Κανελλοπούλου, 2018]
Είναι άγνωστο ποια περιοχή έχει απεικονίσει ο ζωγράφος, αλλά τούτο δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Το τοπίο πιστοποιεί ότι γνωρίζει να χειρίζεται το μεγάλο κενό που δημιουργούν η ήρεμη θάλασσα, ο μακρινός, χαμηλός ορίζοντας και η συννεφιά. Καθιστά δε σαφές ότι το ενδιαφέρον του εντοπίζεται στο να συλλάβει την ατμόσφαιρα μιας φωτεινής ώρας στο πέλαγος, όταν η θάλασσα αντανακλά το αμφίβολο φως17.
Σχολιαστής του Οθωναίου αναφέρει ότι «Γνωρίζει καλά τό φ΅ς τοÜ ëλληνικοÜ τοπίου, τό φ΅ς τό êπαλό τÉς διάφανης ëλληνικÉς àτμόσφαιρας»18. Η παρατήρηση είναι έγκυρη και κολακευτική, αλλά δίνει την εντύπωση ότι αποκλείει την πρόθεση του ζωγράφου να επιδιώξει κάτι υψηλότερο, για το οποίο ασφαλώς προδιαθέτει η σκηνογραφία του πίνακα. O θεατής προδιατίθεται να αναμένει όχι μόνο τη σύλληψη της ατμόσφαιρας του χώρου, αλλά και την απόπειρα να κατακτηθεί το θαλάσσιο φαινόμενο κατά την κοσμική του διάσταση, να συλληφθούν, εννοώ, η θάλασσα και το φως ως στοιχεία της φύσης.
Οι προθέσεις του Οθωναίου είναι λιγότερο φιλόδοξες, παρά τις προσδοκίες που δημιουργεί. Αυτό που κατέγραψε είναι η φωτεινότητα της ώρας στον ελεύθερο χώρο του πελάγους, η δύναμη και η ποιότητα του φωτός που καταυγάζει την επιφάνεια της θάλασσας, καθώς πέφτει, διυλιζόμενο μέσα από τα σύννεφα, επάνω στα νερά. [Βλάχος, 2007]
Στο ύφος του Ιμπρεσιονισμού – ή κατά την ελληνικότερη εκδοχή του υπαιθρισμού – ο Νικόλαος Οθωναίος διαμορφώνει το έργο Συννεφιά (1936). Η θάλασσα ως εικόνα αποπνέει συναισθηματική φόρτιση ενώ συνομιλεί με τον υποβλητικά συννεφιασμένο ουρανό και τα αραιά ανοίγματα μέσα από τα οποία δέσμες ηλίου πέφτουν στην επιφάνειά της, για να μεταμορφωθεί αυτήν την ώρα της ημέρας σε έναν ήρεμο φωτεινό καθρέφτη. [Κανελλοπούλου, 2018]