Μονεμβασιά (Σπίτια στη Μονεμβασιά), 1920-28, ελαιογραφία σε χαρτόνι 50 x 57,5 εκ.

Η Μονεμβασιά (1924-1928) είναι ένα από τα τοπία της τελευταίας και ωριμότερης περιόδου του Κωνσταντίνου Μαλέα.

Βρισκόμαστε ψηλά σε μια υπαίθρια τοποθεσία και απέναντί μας αντικρίζουμε μια κατηφορική πλαγιά η οποία καταλήγει στη θάλασσα και στον μακρινό ορίζοντα. Στο βάθος στέκει επιβλητικός ο βράχος της Μονεμβασιάς. Το τοπίο αποτυπώνεται στη ζωγραφική σύνθεση με επάλληλες χρωματικές ζώνες και έτσι διαδοχικά παρατηρούμε την πλαγιά, τα δέντρα, τη θάλασσα και τον βράχο. Ενδιαφέρον έχει η επιλογή των καθαρών και έντονων χρωμάτων, τα οποία αποδίδουν την ένταση, τη λάμψη και την καθαρότητα του ελληνικού φωτός. Ο κόσμος του Μαλέα, ο οποίος θεωρείται πνεύμα ανανέωσης της νεοελληνικής ζωγραφικής, είναι γεωμετρικά καθορισμένος. Σχεδιάζει τα τοπία του με διεισδυτική ματιά, εκφραστικότητα και σοφία. Οι λεπτομέρειες της σύνθεσης είναι, όπως μπορούμε να δούμε, απλοποιημένες. Τα πεύκα έχουν ελλειπτικό σχήμα, το κυπαρίσσι είναι κωνοειδές, ενώ η θάλασσα αποδίδεται με έναν μοναδικό τόνο του μπλε. Στο σύνολό της όμως, η σύνθεση δεν μπορεί να θεωρηθεί απλή. Αντίθετα, η απλοποίηση των επιμέρους στοιχείων, σε συνδυασμό με τη χρήση πολύ έντονων χρωμάτων, της προσδίδουν παλμό και ρυθμικότητα.

Τα τοπία του Μαλέα βασίζονται τόσο στη γεωμετρικότητα των σχημάτων όσο και στην αλληλουχία τους. Το χρώμα κυριαρχεί στο σχέδιο και είναι εκείνο που θέτει τα περιγράμματα, κάτι που είναι πολύ κοντά στο ιδίωμα του εξπρεσιονισμού.

Ο Κωνσταντίνος Μαλέας απομακρύνθηκε από την ακαδημαϊκή ζωγραφική και τις ταξινομήσεις της, δημιουργώντας ένα καθαρό προσωπικό εικαστικό ύφος, σοφό και ολοκληρωμένο.