Το τοπίο αποτελεί σταθερή πηγή έμπνευσης, σημείο αναφοράς και εκκίνησης πειραματισμών στη νεοελληνική τέχνη. Ήδη από τον 19ο αιώνα, και ακολούθως και στον επόμενο, το είδος της θαλασσογραφίας ξεχωρίζει στην ελληνική τοπιογραφία. Η θάλασσα και το μεγαλείο της φύσης, το παράκτιο τοπίο και η ανθρώπινη παρουσία και δραστηριότητα, οι απεικονίσεις της θάλασσας σε σύνδεση με ιστορικά γεγονότα και πολεμικές σκηνές, η ζωή της ελληνικής ναυτοσύνης αποτελούν τις ποικίλες θεματικές πτυχές της θαλασσογραφίας και επιβεβαιώνουν τη δυναμική του υγρού στοιχείου ως ενός πολύπλευρα ενδιαφέροντος ερεθίσματος, που διαχειρίζονται οι καλλιτέχνες με ιδιαίτερη δεξιοτεχνία.

Στις αρχές του 20ού αιώνα, το βλέμμα στρέφεται προς την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα της ζωγραφικής της υπαίθρου και του αστικού τοπίου.Η ελληνική φύση αποκαλύπτεται και ερμηνεύεται εκ νέου από ζωγράφους, καθώς η ύπαιθρος και το φως της πρωταγωνιστούν στην αναζήτηση τόσο της ελληνικής ταυτότητας όσο και της πρωτοπορίας και του Μοντερνισμού.

Ακολουθώντας, τοπιογράφοι του Μεσοπολέμου και εκπρόσωποι της λεγόμενης Γενιάς του ’30 διερευνούν τον τρόπο που η ελληνική παράδοση, το ελληνικό φυσικό και κατοικημένο τοπίο προσφέρουν το μέτρο με βάση το οποίο η εγχώρια κληρονομιά μπορεί να συμβαδίσει με τη σύγχρονη τέχνη και τις διδαχές της πρωτοπορίας. Στη Συλλογή περιλαμβάνεται ακόμα ομάδα χαρακτικών έργων από καλλιτέχνες που ασχολήθηκαν και με την τοπιογραφία, διατηρώντας στην εικαστική γλώσσα τους το στοιχείο της παραστατικότητας και συγχωνεύοντας ενίοτε κατακτήσεις που παραπέμπουν σε νεωτερικές αντιλήψεις.

Από τη δεκαετία του 1950 και μετά, η ελληνική τοπιογραφία αποτελεί θεματική που εξελίσσεται από καλλιτέχνες, οι οποίοι ως επί το πλείστον εμφανίζονται πιστοί ακόλουθοι του είδους, δημιουργώντας μια δική τους πρωτότυπη εικαστική «υπογραφή» σε σχέση με αυτό. Παράλληλα, για τους καλλιτέχνες που ακολουθούν δυναμικότερα τη γλώσσα της αφαίρεσης, το τοπίο προσδιορίζεται από εκφραστικά χαρακτηριστικά, όπως το χρώμα αυτό καθεαυτό, ο ρυθμός, η κίνηση, οι σχηματοποιήσεις. Από τη δεκαετία του 1980 και εξής, παραδοσιακοί αλλά και νέοι προβληματισμοί φαίνεται να απασχολούν πλέον τους δημιουργούς: το τοπίο της φύσης εμφανίζεται ως μία θεματική νοσταλγικής παρατήρησης ή περιβαλλοντικής ανησυχίας, ενώ η πόλη παραμένει το σκηνικό στο οποίο καταγράφεται πάντοτε ο παλμός της εκάστοτε σύγχρονης πραγματικότητας.

ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ