Η ηθογραφία – σκηνές από τις συνήθειες της καθημερινής ζωής – αποτελεί μία από τις κύριες θεματικές που αναπτύσσονται στη ζωγραφική και τη χαρακτική, ξεκινώντας από το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα.

Μέσα από την ηθογραφική ζωγραφική, καθιερωμένες αξίες του παρελθόντος έρχονται σε αντιστοιχία με τις απαιτήσεις του παρόντος: ήθη και έθιμα, παραδοσιακές ασχολίες, λαογραφικές αναφορές, οικογενειακές σκηνές και εργασίες στο ύπαιθρο αποτελούν θέματα της ζωγραφικής με έμφαση στην ανεκδοτολογική περιγραφή και την προβολή μιας κοινής παράδοσης προτύπων και αξιών στην καθημερινότητα της ελληνικής κοινωνίας.

Γι’ αυτό, άλλωστε, από πλευράς τεχνοτροπίας επιλέγεται ο νατουραλισμός, άλλοτε δίχως να εγκαταλείπεται το ιδεαλιστικό περιεχόμενο μίας ασφαλούς και «ειδυλλιακής» περιγραφής των σκηνών, κι άλλοτε προσεγγίζοντας περισσότερο τον ρεαλισμό. Προς αυτή τη θεματική κατεύθυνση, θα δείτε, μεταξύ άλλων, έργα των Νικόλαου Γύζη, Νικηφόρου Λύτρα, Θεόφραστου Τριανταφυλλίδη, Βάλια Σεμερτζίδη.

Από τα τέλη του 19ου αιώνα, επιχειρείται σταδιακά στη νεοελληνική ζωγραφική και η διαμόρφωση μίας «αστικής» ηθογραφίας, που περιλαμβάνει σκηνές και συνήθειες της νεοδημιουργημένης ελληνικής αστικής τάξης, όπως φαίνεται π.χ. στα έργα του Γεώργιου Ιακωβίδη ή της Θάλειας Φλωρά-Καραβία. Προχωρώντας στον 20ό αιώνα, μία σειρά έργων ζωγραφικής της Συλλογής – των Βάσου Γερμενή, Ορέστη Κανέλλη, Γιάννη Τσαρούχη κ.ά. – αναδεικνύει το διαρκές ενδιαφέρον των καλλιτεχνών να καταγραφούν χαρακτηριστικές στιγμές και αντιπροσωπευτικοί χαρακτήρες της καθημερινότητας, επενδύοντας μάλιστα όλο και περισσότερο στην ψυχογραφική διερεύνηση της προσωπικότητας κάθε εικονιζομένου.

Τέλος, διακριτή και σημαντική θεματική στην εν λόγω ενότητα αποτελούν οι «νεκρές φύσεις». Οι δημιουργοί τους – όπως οι Γιώργος Γουναρόπουλος, Στέλιος Μηλιάδης, Ανδρέας Γεωργιάδης ο Κρης, Γρηγόριος Ζευγώλης – παρουσιάζουν δεξιοτεχνικές καλλιτεχνικές σπουδές των αντικειμένων που απεικονίζονται, ενώ παράλληλα, με διάθεση αναπαραστατική ή και με συμβολική χροιά, προβάλλουν καθημερινές συνήθειες, που αφορούν κάθε φορά έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής.

ΕΡΓΑ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ